Türkiye'nin online dış ticaretinde büyük bir dengesizlik meydana geldi. 2024 yılı itibarıyla, yerli kartlarla yapılan yurtdışı alışveriş tutarı 174 milyar TL'ye ulaşırken, yurtdışından Türkiye’ye yapılan alışveriş yalnızca 137 milyar TL olarak kaydedildi. Bu durum, Türkiye'nin online ticaretinde dışa bağımlılığını artırarak, net ithalatçı konumuna gelmesine neden oldu. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) tarafından açıklanan veriler, Türkiye'nin online dış ticaretinde ciddi bir açık verdiğini gösteriyor.
Online Dış Ticarette Denge Bozuldu
2024 yılının Ocak-Ekim döneminde Türkiye’nin e-ihracat ve e-ithalat rakamları arasındaki fark dikkat çekici şekilde arttı. Yabancı kartlarla yurtiçinden yapılan alışveriş 137 milyar TL seviyesinde kalırken, yerli kartlarla yurtdışından yapılan alışveriş 174 milyar TL'ye yükseldi. Bu gelişme, Türkiye’nin dış ticaret dengesinde online alışverişin çok daha fazla dışa bağımlı hale geldiğini gözler önüne seriyor.
Çinli Platformların Etkisi
Pandemi sonrası hızla büyüyen online ticaretin, özellikle Çinli platformların etkisiyle yeni bir boyut kazandığı görülüyor. Temu, Shein ve Aliexpress gibi dev Çinli e-ticaret platformlarının sunduğu düşük fiyatlar ve hızlı kargo seçenekleri, tüketici alışkanlıklarını değiştiriyor. Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomilerde yerli oyuncuların pazar payı olumsuz etkileniyor ve hükümetler, bu durumu dengelemek amacıyla yeni düzenlemeler getirmeye yöneliyor.
Türkiye, 20 Ağustos itibarıyla yurtdışından yapılan online alışverişlerde gümrük muafiyetini 150 Euro’dan 30 Euro’ya çekerek sert bir önlem aldı. Ayrıca, AB dışından yapılan alışverişlerde vergi oranını yüzde 30’dan yüzde 60’a yükselterek bu ticaretin denetlenmesi adına önemli bir adım attı. Ancak, bu düzenlemelere rağmen Türkiye'nin online e-ithalatındaki artışın engellenemediği ve açık vermeye devam ettiği görülüyor.
Veriler Ne Diyor?
BKM’nin verilerine göre, Türkiye’de yerli kartlarla yurtdışından yapılan alışverişlerin işlem sayısı bir yıl içinde yüzde 17 artarak 242 milyona çıktı. Buna karşın yabancı kartlarla yurtiçinden yapılan alışveriş sayısı 31 milyona geriledi. Ancak asıl fark, işlem hacimlerinde yaşandı. Yerli kartlarla yurtdışında yapılan alışveriş geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 92 artarken, yabancı kartlarla Türkiye’de yapılan alışverişin artışı yalnızca yüzde 44’te kaldı. Bu, Türkiye'nin online ticarette dışa bağımlılığının giderek arttığını gösteriyor.
Hedefler Tutmayabilir
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, 2024 yılı sonunda Türkiye’nin e-ihracatında 8 milyar dolarlık bir hedef belirlemişti. Ancak, 2024 yılının Ocak-Ekim döneminde Türkiye'nin e-ihracatı yalnızca 4,16 milyar dolarda kalmış durumda. Bu veriler ışığında, e-ihracat hedefinin tutması zor görünüyor. Türkiye'nin online ticarette dış açık veriyor olması, e-ihracat hedeflerini tutturma konusunda zorluklar yaşanmasına neden olabilir.
Türkiye'nin online dış ticaretinde denge bozulmuş ve ciddi bir dış açık meydana gelmiştir. Yabancı platformların etkisiyle artan yurtdışı alışverişleri, yerli ticaret oyuncuları ve e-ihracat hedefleri için bir tehdit oluşturmaktadır. Gelişen bu ekonomik yapıyı dengelemek için daha etkili önlemler alınması gerekebilir.
