Isparta, yalnızca gülüyle değil, zengin kültürel mirasıyla da dikkat çekiyor. Bu mirasın en dokunaklı örneklerinden biri ise, yüzyıllardır annelerin beşik başlarında söyledikleri ninniler. Isparta yöresine özgü ninniler, sadece çocukları uyutmak için söylenen melodik dizeler olmanın ötesinde; aynı zamanda bölgenin sözlü kültürünün, inançlarının ve müzikal anlayışının da birer yansıması olarak kabul ediliyor.
Uykunun Ritüeli: Ninni Geleneği
Isparta’da ninniler genellikle çocuk emzirildikten ve kundaklandıktan sonra, beşikte, salıncakta ya da annenin kucağında sallanırken söyleniyor. Yüksek tondan başlayıp pes tonlara doğru inen bu ezgiler, çocuğun sakinleşip uyumasıyla sona eriyor. Ninnilerin yapısında yer alan ritmik tekrarlar ve kafiyeli dizeler, hem annenin hem de çocuğun iç dünyasında bir huzur oluşturuyor.
Geleneksel Kalıplar ve Yöresel Söyleyişler
Yöredeki ninnilerde sıklıkla “dandini dandini...”, “ninni dedim...”, “hu hu Allah...” gibi geleneksel ifadelerle giriş yapılırken, ninniler “ninni benim yavrum ninni”, “e, e, e, e... ninni” gibi kalıplarla sonlandırılıyor. "Yavrum" hitabı en yaygın kullanılan kelime olmakla birlikte, zaman zaman “oğlum” ya da “kızım” gibi daha kişisel hitaplar da yer alıyor. Bu ifadeler, ninnilerin sadece birer ezgi değil; aynı zamanda anne ile çocuk arasında kurulan duygusal bir köprü olduğunu gösteriyor.
Melodilerde Gizli Hikâyeler
İçerik açısından değerlendirildiğinde ise, Isparta ninnileri kimi zaman doğayı, kimi zaman halk inanışlarını, kimi zamansa bölgeye ait figürleri ve mekânları işliyor. Örneğin, “Yoldan geçer Gülcü Baba / Eğninde var yeşil aba / Eğridir’de yatan Aslan Baba” dizeleri, hem Isparta’nın manevi atmosferine hem de yerel halkın belleğine ışık tutuyor.
Bir başka örnekte, “Isparta’nın yolları düzdür / Geceler bize gündüzdür / Garip anan yalnızdır / Uyusun da büyüsün yavrum ninni...” dizeleriyle yöresel yaşamın yalnızlık ve mücadele içeren yönleri naif bir dille işleniyor.
Sözlü Kültürün Yaşayan Belleği
Ninniler, geçmişten günümüze annelerin dilinden düşmeyen, kuşaktan kuşağa aktarılan birer kültürel değer olmayı sürdürüyor. Hem müzikal yapısıyla hem de içerdiği toplumsal ve duygusal öğelerle Isparta ninnileri, çocuk gelişimine katkı sunarken aynı zamanda yerel kimliğin de bir taşıyıcısı olarak önem kazanıyor.
Isparta İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün derlediği bu değerli örnekler, sözlü kültürün yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması adına büyük bir katkı sağlıyor. Ninniler, Isparta’nın geçmişine duyulan özlemi ve geleceğe dair umudu aynı anda fısıldamaya devam ediyor.
Yörede tespit edilen ninniler alfabetik sıralamaya uygun olarak aşağıda verilmiştir:
- Al beşik aldırayım İçine güller doldurayım Uyu uyan kaldırayım Ninni benim güzel yavrum ninni...
- Dandini dandini ton ton ninni Ninni benim güzel yavruma ninni Eeeeeee ninni Uyusun da büyüsün de ninni...
- Hu hu diyen dervişler Hak yoluna durmuşlar Bir fırın ekmek yemişler Daha var mı demişler? Ninni...
- Isparta’nın yolları düzdür geceler bize gündüzdür garip anan yalnızdır Uyusun da büyüsün yavrum ninni...
- Isparta’nın yollarında Kiraz sallanır dallarında Uyu yavrum sallarımda Uyu yavrum ninni...
- Nice bağlarda gül biter Gülün dallarında bülbül öter Güzel yavrum sana baha mı yeter? Ninni benim biricik yavrum ninni...
- Ninni desem yaraşır gül bahçeyi dolaşır mahallenin kızları benim oğluma sataşır ninni...
- Yoldan geçer Gülcü Baba eğninde var yeşil aba eğridir’de yatan Aslan Baba, Çocuğuma uykular yolla ninni...
Kaynak: Isparta İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
