Isparta’nın Tarihi Mirası: Firdevs Bey Camii’nin Dünü ve Bugünü
KFK Ajans - Isparta’nın tarihî dokusuna önemli katkılar sağlayan eserlerden biri olan Firdevs Bey Camii, Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilmiş, bugüne kadar ayakta kalmayı başarmış nadide bir yapıdır. Tarihi miras niteliği taşıyan bu cami, mimarisi ve geçmişi ile Isparta’nın kültürel değerleri arasında önemli bir yer tutmaktadır. Günümüzde bu cami, aynı zamanda Mimar Sinan Camii olarak da anılmaktadır.
Firdevs Bey Kimdir?
Firdevs Bey, Osmanlı Devleti’nin önemli devlet adamlarından biri olup, Kanuni Sultan Süleyman döneminde görev yapmıştır. Kendisi, Osmanlı’nın yükselme döneminde çeşitli görevlerde bulunmuş ve birçok hayır işi yapmıştır. Firdevs Bey, özellikle Osmanlı’nın taşra yönetiminde etkin rol oynayan bir isim olarak bilinmektedir. Onun adı, hayır işleriyle birlikte anılmış ve Isparta’ya kazandırdığı eserlerle tarihe geçmiştir.
Caminin Kuruluşu ve Tarihi
Üzüm Pazarı civarında, Isparta’nın en eski camileri arasında yer alan Firdevs Bey Camii, Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Isparta Valisi Firdevs Paşa tarafından 1561 yılında yaptırılmıştır. Caminin inşası, Mimar Sinan üslubunda gerçekleştirilmiş olup, Mimar Sinan’ın eserleri arasında olduğu düşünülmektedir. Caminin inşa kitabesi bulunmamakla beraber, 1565 tarihli bir vakfiyesi mevcuttur. Ayrıca, Tezkiret-ül Bünyan, Tezkerat-ül Ebniye ve Tuhfet-ül Mimarin gibi eserlerde caminin isminin geçmesi, bu yapının Mimar Sinan’a ait olduğu düşüncesini güçlendirmektedir.
Cami, inşa edildiği dönemde Isparta’nın sosyal ve dini hayatına önemli bir katkı sağlamış; sadece ibadet için değil, aynı zamanda halkın bir araya geldiği, eğitim aldığı ve sosyal etkinliklerin düzenlendiği bir merkez haline gelmiştir. Caminin giderlerini karşılamak üzere 1561 yılında, Firdevs Paşa tarafından Firdevs Bey Bedesteni de yaptırılmıştır. Bu bedesten, o dönemde ticaretin canlanmasına katkı sağlamış ve şehirde önemli bir ekonomik merkez haline gelmiştir.
Mimari Özellikleri
Firdevs Bey Camii, Osmanlı klasik mimarisinin sade fakat estetik bir örneğidir. Kare planlı ve tek kubbeli olan cami, kuzeyde beş kubbeli bir son cemaat yeri ile kuzeybatı köşesinde bir minareye sahiptir. Düzgün kesme taşla inşa edilen yapının batı ve doğu cephelerinde altta ve üstte ikişer, güney cephesinde ise altta iki, üstte üç pencere açıklığı bulunmaktadır. Alt pencereler düz atkılı, taş söveli dikdörtgen karakterde olup, sivri kemerli alınlığa sahiptir. Üst pencereler yine sivri kemerli açıklıklar şeklindedir.
Caminin kuzey cephesinde, ortadaki çapraz tonozla, iki yanlarda pandantiflerle geçilen sekizgen kasnağa sahip kubbelerle örtülü beş gözlü bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Örtü sistemi, cephelerde altı sütuna oturan sivri kemerlerle desteklenmiştir. Sütun başlıklarından iki yandakiler Türk üçgeni, diğer dördü ise mukarnas süslemelidir. Kemer gözleri bugün camekanlarla kapatılmıştır.
Harim, pandantiflerle geçilen büyük bir kubbe ile örtülüdür ve cephelerde on beş, kubbe eteğinde sekiz pencere ile aydınlanmaktadır. Giriş kapısı ve mihrabı taş işçiliğiyle dikkat çekerken, minaresi tek şerefeli olarak inşa edilmiştir. Caminin batı cephesinde yer alan mihrabiye, mukarnas kavsaralı olarak tasarlanmıştır.
Firdevs Bey Camii’nin Günümüzdeki Durumu
Bugün, Firdevs Bey Camii hala Isparta’da ibadete açık durumdadır ve şehrin en önemli tarihî yapılarından biri olarak kabul edilmektedir. 20. ve 21. yüzyıllarda çeşitli restorasyon çalışmalarıyla korunmuş, zaman zaman onarımdan geçirilerek mimari yapısı muhafaza edilmiştir. Son olarak 2010’lu yıllarda yapılan restorasyon çalışmalarıyla, cami ve çevresi daha da güzelleştirilmiş, ziyaretçilere daha iyi hizmet verecek hale getirilmiştir.
Cami, sadece ibadet edenler için değil, tarih ve mimari meraklıları için de büyük ilgi çekmektedir. Yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktalarından biri olan bu eşsiz yapı, Osmanlı döneminin Isparta’ya miras bıraktığı en önemli eserlerden biri olmaya devam etmektedir. Günümüzde, halk arasında Mimar Sinan Camii olarak da anılmaktadır.
Firdevs Bey Camii, geçmişten günümüze taşıdığı tarihî miras ve mimari güzellikleriyle Isparta’nın en önemli kültürel simgelerinden biri olmayı sürdürüyor. Osmanlı’nın ihtişamlı döneminden bugüne kadar gelen bu cami, Isparta halkı için manevi bir değer taşımanın yanı sıra, şehrin tarihî kimliğini yaşatan önemli bir yapı olarak varlığını koruyor. Kültürel mirasın korunması adına yapılan çalışmalar sayesinde, gelecek nesillere aktarılarak yaşatılmaya devam edecek olan bu eşsiz eser, Isparta’nın tarihine ışık tutmaya devam edecek.
