Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2024 yılı Eylül ayında gıda enflasyonunda fiyatı en çok artan ürün yumurta oldu. Aylık bazda %34.25, yıllık bazda ise %115 oranında bir fiyat artışı görüldü. Bu artış, gıda enflasyonunun zirveye ulaşmasında önemli bir rol oynarken, tüketicilerin ve üreticilerin beklentilerini de etkiliyor. Yumurta fiyatlarındaki bu artışın sebeplerini, sektördeki fiyat dalgalanmalarını ve gelecekteki olasılıkları incelemek, hem üreticiler hem de tüketiciler için büyük önem taşıyor.
Yumurta: Ulaşılabilir Bir Protein Kaynağı
Türkiye, son yıllarda alım gücündeki düşüş nedeniyle et ve et türevlerine erişim konusunda zorluklar yaşarken, yumurta hala en ucuz ve ulaşılabilir hayvansal protein kaynağı olmaya devam ediyor. Evet, yumurtada da fiyat dalgalanmaları yaşanmakta, ancak diğer protein kaynaklarıyla karşılaştırıldığında, tüketicinin ulaşabileceği en uygun fiyatlı seçenek yumurta olarak öne çıkıyor. Yumurtanın bu avantajı, özellikle dar gelirli haneler için önemli bir beslenme kaynağı sağlıyor. Ancak yumurta üreticileri, maliyetlerdeki artışa bağlı olarak fiyatların zaman zaman hızlı şekilde yükseldiğini belirtiyor.
Maliyet Artışı ve Fiyat Dalgalanmaları
Yumurta üreticileri, 2024 yılı başında marketlerde 4 TL civarında satılan yumurtanın, Eylül ayında 4.60 TL'ye kadar çıktığını ifade ediyor. Bu, yıllık bazda %115'lik bir artışı gösteriyor. Fiyat artışlarının büyük kısmı, yem maliyetlerinin artmasından kaynaklanıyor. Yumurta üreticilerinin maliyetleri, Ocak ayında 1.98 TL'ye mal edilen bir yumurtanın, Mayıs ayında 2.38 TL'ye, Eylül ayında ise 2.60 TL'ye mal edilmesine yol açtı. Bu da üretici maliyetlerinde %25'lik bir artışa işaret ediyor. Ancak, artan maliyetlere rağmen, arz ve talep dengesindeki kesişim noktası, yumurta fiyatlarının belirleyicisi olmaya devam ediyor.
İLGİLİ: Sigara ve Alkole Yeni Zam Yolda
Dönemsel Dalgalanmalar ve Talep
Yumurta fiyatlarındaki dalgalanmaların sebeplerinden biri de dönemsel talep artışları. Özellikle okulların açıldığı dönemlerde, aileler çocukları için daha fazla yumurta talep edebiliyor. Yaz aylarında ise, sıcak havaların etkisiyle talep genellikle düşüyor. Yumurta üreticileri, arzı bu talep dalgalanmalarına göre planlıyor. Örneğin, sıcak havalarda aracılar genellikle stok yapmayı tercih etmiyor, ancak serin havalarda ve kahvaltı alışkanlıklarının artmasıyla talep tekrar yükseliyor. Bu durum, fiyatlarda ani sıçramalara neden olabiliyor. Ancak üreticiler, bu dalgalanmanın arz daralmasından kaynaklanmadığını, sadece sezonluk talep artışlarının etkisiyle oluştuğunu vurguluyor.
İLGİLİ: Sessiz Sedasız Gelen Zam : Benzin Fiyatları Değişti
İhracat ve İç Piyasa Dengesizliği
Yumurta sektörü, yurt içi tüketim ve ihracat arasında önemli bir denge kuruyor. 2018 yılında Irak’a yapılan ihracatın kapanması, üreticilerin iç pazara odaklanmasına sebep oldu. Ancak, şu anda Türkiye, yumurtada kendi kendine yeten bir ülke konumunda. 2023 yılı itibarıyla, Türkiye'nin yumurta üretimi 20.6 milyar adedi buluyor ve iç tüketimi rahatlıkla karşılayacak seviyede. Ayrıca, %25 oranında bir fazlalık bulunuyor ve bu fazlalık, yurt dışına ihraç ediliyor. Türkiye, şu anda haftada 19 ülkeye yumurta ihraç ediyor ve pazar çeşitliliği arttırılmış durumda. Özellikle Körfez ülkelerine yapılan ihracat, Türkiye için büyük bir pazar oluşturuyor. Ancak, dünya genelinde Hollanda ve Polonya'nın ardından Türkiye, en büyük ihracatçı ülkeler arasında yer alıyor.
Üreticinin Durumu ve Geleceğe Yönelik Beklentiler
Yumurta üreticilerinin karşılaştığı en büyük zorluklardan biri, artan maliyetlerle birlikte fiyatlardaki dengesizliktir. Üreticiler, maliyetlerin artmasına rağmen, arz talep dengesine göre fiyatların belirlenmesinin önemini vurguluyor. Şu anda, üreticilerin maliyetleriyle satış fiyatları arasında bir denge bulunuyor ve bu durum, üreticiyi tatmin edecek seviyede. Ancak, döviz kurlarının ve küresel piyasalardaki gelişmelerin etkisiyle, maliyetlerdeki olası artışlar, fiyatlarda yeni bir yükselişe yol açabilir.
Sonuç olarak, önümüzdeki dönemde yumurta fiyatlarının artışı veya düşüşü, arzın sürdürülebilirliği ve talep koşullarına göre şekillenecektir. Şu an için üreticilerin fiyat artırma konusunda bir isteği bulunmuyor, ancak maliyet artışı ve talep değişimleri, fiyatlar üzerinde baskı oluşturabilir. Türkiye'nin yumurta sektörü, güçlü üretim kapasitesi ve dış ticaret stratejileriyle, iç piyasadaki fiyat dalgalanmalarına karşı dayanıklı bir yapıya sahip. Ancak, üretim planlamalarının dikkatli bir şekilde yapılması ve dış ticaretin sürdürülebilir hale getirilmesi önemlidir.
Yumurta sektörünün geleceği, arz ve talep dengesinin iyi yönetilmesi ve üretici maliyetlerinin dengeye oturtulmasıyla şekillenecektir.
