Uyuşturucu, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de önemli bir bağımlılık kaynağı ve toplumsal bir sorun olmayı sürdürüyor. Birey ve toplum sağlığı üzerinde birçok olumsuz etkisi bulunan uyuşturucu ile mücadele, Türk toplumunun geleceği açısından büyük bir önem taşıyor. Bu konuda yapılan çalışmalarla ilgili görüşlerini paylaşan Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, uyuşturucu bağımlılığına yol açan sebepler ve çözüm yolları üzerine önemli açıklamalarda bulundu.
Dünya ve Türkiye'deki Uyuşturucu Kullanım Durumu
Dünyada uyuşturucu kullanımına ilişkin veriler, sorunların boyutunu gözler önüne seriyor. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Dairesi (UNODC) verilerine göre, 15-64 yaş arası bireyler arasında dünya genelinde madde kullanım oranı yüzde 5,6 iken, Avrupa'da bu oran yüzde 29’a kadar çıkıyor. Türkiye'de ise, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından yapılan "Genel Nüfusta Tütün, Alkol ve Madde Kullanımına Yönelik Tutum ve Davranış Araştırması"na göre, 2011 yılında uyuşturucu kullanım oranı yüzde 2,7 iken, 2018 yılında bu oran yüzde 3,1’e yükseldi.
Küresel ölçekte en sık kullanılan uyuşturucu madde esrar olurken, Türkiye'de metamfetamin, en yaygın kullanılan uyuşturucu türü olarak öne çıkıyor. Avrupa'da ise esrarın ardından kokain ve ekstazi gibi maddeler daha yaygın olarak kullanılıyor.
Uyuşturucu Bağımlılığının Nedenleri ve Risk Faktörleri
Uyuşturucu bağımlılığının altında tek bir neden bulunmamakla birlikte, özellikle gençlerde ailede veya yakın çevrede uyuşturucu kullanan birinin varlığı, merak etme ve kendini ifade etme isteği gibi faktörler, bağımlılığa yol açan temel sebepler arasında yer alıyor. Ayrıca, çevrede uyuşturucunun normalleşmesi, sosyal medya ve geleneksel medyada uyuşturucu kullanıcılarının öne çıkması ve özendirilmesi de uyuşturucu kullanımını teşvik eden etkenler arasında bulunuyor. Suç oranlarının yüksek olduğu bölgelerde yaşamak, eğitim eksiklikleri ve ekonomik zorluklar da uyuşturucu kullanımını artıran unsurlar arasında yer alıyor.
Aile Yapısı ve Sosyoekonomik Faktörlerin Bağımlılık Üzerindeki Etkisi
Aile içindeki şiddet, stres, ilgisizlik veya aşırı baskı gibi faktörler de bağımlılık riskini artırıyor. Sosyoekonomik açıdan dezavantajlı olan bireyler, uyuşturucu bağımlılığı konusunda daha yüksek risk grubunda yer alırken, eğitim düzeyinin de bu konuda önemli bir etkisi bulunuyor. Özellikle eğitimsiz bireylerin bağımlılık riski daha fazla olsa da, üniversite öğrencilerinin de bu risk grubunda olduğu vurgulanıyor.
Dijital Çağda Sosyal Medya ve İnternetin Rolü
Günümüzde uyuşturucu tedarikçileri dijital dünyayı etkin bir şekilde kullanarak, uyuşturucu ticaretini sosyal medya ve internet üzerinden yapabiliyorlar. Kargo ile uyuşturucu gönderimi, sosyal medya platformlarında uyuşturucu kullanımı teşvik eden paylaşımlar, suç örgütlerini yücelten içerikler gibi unsurlar gençler üzerinde olumsuz etkiler yaratıyor. Prof. Dr. İlhan, bu tür tehditlere karşı toplumda dirençli bireyler yetiştirmenin önemine dikkat çekiyor ve gençlerin uyuşturucunun zararları konusunda bilinçlendirilmesi gerektiğini belirtiyor.
Uyuşturucu Bağımlılığının Toplumsal ve Ekonomik Maliyetleri
Uyuşturucu bağımlılığı yalnızca bireyi değil, tüm toplumu etkileyen bir sorun haline geliyor. Bağımlı bireylerin kaybı, toplumun sosyal ve ekonomik dengesini bozuyor. Ayrıca, bağımlılığın tedavi süreci uzun ve maliyetli olduğu için, bireye sağlanan sağlık hizmetleri de aileler ve toplum için büyük bir yük oluşturuyor. Bağımlılıkla birlikte gelen yan hastalıklar ve hastane maliyetleri de toplumun ekonomik yapısını olumsuz etkiliyor.
Uyuşturucu ve Suç İlişkisi
Uyuşturucu kullanımının suç oranlarıyla doğrudan ilişkisi bulunuyor. Dünya genelinde, uyuşturucu suçlarıyla bağlantılı olarak cezaevlerinde yüksek sayıda hükümlü bulunuyor. Türkiye'de de uyuşturucu madde bağlantılı suçlardan ceza infaz kurumlarında bulunan tutuklu oranı 2023 yılında yüzde 33,7'ye düşmüş olsa da, bu alanda mücadelenin devam etmesi gerektiği vurgulanıyor.
Toplumda Uyuşturucu İle Mücadele İçin Atılacak Adımlar
Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, toplumun uyuşturucusuz bir yaşam biçimini benimsemesi gerektiğini belirtiyor. Gençlerin spor, akıl oyunları ve diğer sağlıklı aktivitelerle yönlendirilmesi gerektiğine dikkat çekerek, erken yaşlardan itibaren uyuşturucunun zararları hakkında eğitim verilmesinin önemini vurguluyor. Ayrıca, son yıllarda Türkiye'de uyuşturucu ile mücadeledeki koordinasyonun arttığı ve kolluk kuvvetlerinin bu alandaki başarısının giderek yükseldiği ifade ediliyor.
