Kişinin kontrolsüz olarak ve herhangi bir somut kazanç sağlamasa bile sürekli yalan söyleme eğiliminde olması “Mitomani'' (Yalan Söyleme Hastalığı) olarak tanımlanmaktadır. Patolojik yalan söyleme olarak bilinen bu durumdaki kişiler ilgi çekmek, kendilerini daha iyi hissetmek gibi nedenlerden dolayı yalan söyler. Mitomani hastalığından muzdarip olan kişiler “mitoman” ya da “patolojik yalancı” olarak tanımlanabilmektedir.
Mitomani özelliklerine sahip kişiler sürekli yalan söyleme eğiliminde oldukları için yalarlar abartılı, dikkat çekici ya da mantık hataları olabilir. Bu durum nedeniyle kişi gerçekle kurgu arasında karışıklık yaşayabilir hatta söyledikleri yalana kendileri de inanır.
Kişilik bozuklukları, dikkat çekme ihtilacı, travmalar ya da düşük özsaygı gibi nedenlerle gelişebilen mitomani (yalan söyleme hastalığı) mutlaka bir uzman desteği ile tedavi edilebilmesi gereken bir durumdur.
Mitomani (Yalan Söyleme Hastalığı) Nedenleri Nelerdir?
Mitomani (Yalan Söyleme Hastalığı) nedenleriyle ilgili kesin bir neden söylemek mümkün değildir. Ancak kişinin genel psikolojik durumu, geçirdiği travmalar ya da sosyal ya da ailesel baskılar gibi çevresel faktörlerin de içinde olduğu birçok neden bu sorunun ortaya çıkmasına rol oynadığı düşünülmektedir.
Bunun yanında mitomani (yalan söyleme hastalığı) tek başına bir hastalık olmamakla birlikte farklı hastalıkların işareti olarak da görülebilmektedir. Anksiyete, dürtü kontrol bozukluğu, anksiyete bozukluğu veya depresyon gibi farklı psikiyatrik hastalıklarda da bu sorunla karşılaşılabilmektedir .
Patolojik yalan söyleyen kişiler bu davranışı kendilerini için normalleştirme eğilimindedir. Toplumda kabul görmek belli bir statüye erişmek için kullanır. Bu durumu kendisi için de normalleştirdiği için söylediği yalana kendisi de inanma eğilimindedir. Söylediği yalanları hikayeleştirir, süsler, abartır. Ancak bunların yalan olduğunu düşünmeden doğal bir seyirde gerçekleştirir. Dolayısıyla bu durum onun için bir sorun teşkil etmez.
Mitomani (Yalan Söyleme Hastalığı) Olan Kişiler Nasıl Davranır?
Mitomanisi olan kişiler günlük yaşamanda sürekli yalan söyleme eğiliminde olduğu için gerçeklik algısı da karışır. Kendilerini daha iyi göstermek, daha iyi hissetmek, dikkat çekmek için abartılı hikayeler kurgular. Öyle ki gündelik hayatta gittiği yerler, yedikleri içtikleri gibi gereksiz durumlarda yalan söyleyebilir. Olayları dramatikleştirme eğilimindedir, geçirmediği bir kazayı kurgulayabilir ya da tanışmadığı bir kişiyle tanışmış gibi anlatır.
Kendi yalanlarına inanan bu kişiler bu konuda ısrarcı davranırlar. Dolayısıyla yalanı ortaya çıksa dahi ısrarla doğruluğunu savunurlar. Ya da bu durumda da konuyu farklı bir yalanla değiştirme eğilimine girebilir.
İş hayatında ya da özel hayatlarında yaşadıkları başarısızları örtme eğiliminde olduklarından yalan söyler ortaya çıkabilecek zararın sorumluğunu kabul etmez.
Mitomani (Yalan Söyleme Hastalığı) Tedavi Edilebilir mi?
Patolojik yalan söyleme hastalığı tedavi edilebilir bir sorun olmakla birlikte öncelikle kişinin bu durumunun farkında olması ve tedavi edilmeyi istemesi gerekmektedir. Bu doğrultuda kişinin altta yatan sorununa ya da durumuna göre psikoterapi ve ilaç tedavisi gibi farklı yöntemler kullanılabilmektedir.
Patolojik Yalancı Ne Demek?
Günlük yaşam içinde yalan söylemeyi alışkanlık haline getiren ve bu alışkanlığını kontrol edemeyen kişiler patolojik yalancı olarak tanımlanır. Bu kişiler, küçük ya da büyük fark etmeden neredeyse her konuda yalan söyleme eğilimindedir. Öyle ki bu durum kendileri için doğal bir refleks haline geldiği için kontrol edemezler. Patolojik yalan söyleme, mitomani adı verilen bir rahatsızlıkla ilişkilendirilir.
Patolojik yalancı kişiler olayları abartır, hikayeleştirir ya da hiç yaşanmamış olayları yaşanmış gibi de gösterebilir. Hiç tanışmadığı kişilerle tanışmış gibi davranabilir. Üstelik söyledikleri su yalanlara kendileri de inanır.
Patolojik Yalan ve Beyaz Yalan Arasındaki Fark Nedir?
Patolojik yalan hem kişinin kendi hayatını hem de çevresindekileri etkileyebilen ciddi bir psikolojik sorundur. Beraberinde altta farklı bir soruna da işaret edebilir. Bununla birlikte beyaz yalanlar görece masum ve geçici çözümler sunar. Patolojik yalan aynı zamanda kişinin hayatında güven sorunlarına neden olabilir. Beyaz yalan ve patolojik yalan arasındaki ayrımı şöyle yapmak mümkün.
Beyaz Yalan
• Genellikle belirli bir durumu kurtarmak ya da kişi kazanç sağlamak için söyler.
• Kontrol edilebilir yalanlardır ve daha seyrektir.
• Bu durumda kişi söylediği yalanın dolasıyla gerçeğin farkındadır.
• Kısa vadede ilişkilere zarar vermez.
Patolojik Yalan
• Gündelik yaşantı içinde belli bir nedeni olmadan, kişinin kontrol edemediği dürtüleri sonucudur.
• Her an ve her durumda olacak şekilde süreklidir ve dürtüseldir.
• Kişi yalanlarına kendisi de inanır, söylediğini savunur.
• Kişiler arasında zamanla güven sorunu ortaya çıkacağı için uzun vadede ilişkileri de olumsuz etkiler.
Bu içerik Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
